Czym są schematy?
Termin „schemat” wywodzi się z integracyjnego podejścia psychoterapeutycznego znanego jako terapia schematów. Odnosimy się w nim do głęboko zakorzenionych przekonań i wzorców emocjonalnych, które powstały na bazie wczesnych doświadczeń życiowych – najczęściej w dzieciństwie. Są one jak psychiczne blizny, które wpływają na to, jak postrzegamy siebie, innych ludzi i świat wokół nas.
Czy kiedykolwiek zauważyłeś, że powtarzasz wzorce zachowań swoich rodziców? Że ból, którego próbowałeś uniknąć, ciągle wraca? A może wiążesz się z osobami, które – tak jak kiedyś Twoi bliscy – nie dają Ci poczucia bezpieczeństwa?
To właśnie działanie schematów – nieświadome odtwarzanie dawnych ran emocjonalnych w dorosłym życiu.
W obliczu takich doświadczeń, w dzieciństwie wykształcamy strategie przetrwania, które mają nas chronić przed cierpieniem. Niestety, choć były pomocne kiedyś, w dorosłości mogą działać przeciwko nam.
Trzy strategie radzenia sobie ze schematami:
- Unikanie schematu
To podejście polega na unikaniu sytuacji, ludzi lub emocji, które mogłyby aktywować dawny ból.
Przykład: Jeśli boisz się odrzucenia, możesz odkładać rozmowę z partnerką po kłótni, by nie ryzykować konfrontacji. Unikasz wtedy możliwości usłyszenia czegoś, co potwierdzi Twoje wewnętrzne przekonanie, że „nie jesteś wystarczająco kochany”.
Albo – unikasz zajęć, na które nie powtórzyłeś materiału, bo boisz się, że ktoś potwierdzi Twoją wątpliwość: „Nie jestem wystarczająco mądry”.
- Podporządkowanie się schematowi
To życie w zgodzie z bolesnym przekonaniem -tak, jakby było prawdziwe i niepodważalne.
Przykład: Wybierasz partnera, który Cię rani i poniża, bo podświadomie odtwarzasz relację z surowym lub niedostępnym rodzicem. Albo – masz przekonanie, że nie zasługujesz na miłość, więc odrzucasz osoby, które traktują Cię dobrze, i zostajesz z kimś, kto utwierdza Cię w tym bólu.
W ten sposób znów stajesz się tym samym dzieckiem, które cierpi – tylko tym razem w dorosłym ciele.
- Nadmierna kompensacja schematu
To strategia, w której robisz wszystko, by udowodnić sobie i światu, że Twoje wewnętrzne przekonanie o byciu „niewystarczającym”, „słabym” czy „niekochanym” – nie jest prawdziwe.
Przykład: Osoba, która w dzieciństwie słyszała, że „nic z niej nie będzie”, może w dorosłości osiągać sukces za sukcesem, pracować ponad siły, być perfekcjonistą, liderem. Na zewnątrz wygląda na silną i niezależną, ale wewnątrz czuje lęk przed byciem „nikim”. Może też krytykować lub kontrolować innych, by zbudować przewagę – i w ten sposób ukrywać własny wstyd i słabość.
Choć wygląda to na siłę, to w rzeczywistości jest to desperacka walka z dawną raną.
Dlaczego to ważne?
Schematy nie znikają same. Im bardziej je ignorujemy, tym mocniej kierują naszym życiem z ukrycia. Mogą niszczyć relacje, sabotować karierę, utrwalać samotność i powtarzać emocjonalne cierpienie, które miały przecież pomóc przetrwać. Praca nad schematami to proces głębokiej wewnętrznej zmiany. Wymaga odwagi, samoświadomości i często wsparcia terapeutycznego. Jednak to właśnie ten proces pozwala nam odzyskać wolność: budować zdrowsze relacje, podejmować lepsze decyzje i żyć bardziej w zgodzie z tym, kim naprawdę jesteśmy.
Instytut Społecznego Rozwoju to miejsce, w którym wspólnie przyjrzymy się Twoim przekonaniom o sobie i pomożemy je zmienić na bardziej wspierające. Zapraszamy do kontaktu.
Instytut Społecznego Rozwoju Sp. z o.o.
ul. Sobieskiego 11
40-082 Katowice
Kontakt
- +48 531 630 450
- biuro@instytutspolecznegorozwoju.pl
Nasi partnerzy
